بازار؛ گروه کشاورزی: برداشت محصول پنبه مثل سال های گذشته از اوایل شهریور ماه آغاز شده است و تا اواخر آذر ماه نیز ادامه دارد، اگرچه امسال به دلیل کمبود ماشین های برداشت فرایند برداشت ممکن است تا انتهای سال نیز ادامه داشته باشد. به این بهانه گفت و گویی با «ابراهیم هزار جریبی، مجری طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی» است که در ادامه می خوانید.
*به عنوان سوال اول بفرمایید که شرایط تولید و برداشت پنبه امسال چگونه است؟
همانطور که می دانید پنبه در ۱۸ استان کشور کشت می شود اما اصلی ترین استان های تولید پنبه ۶ استان خراسان رضوی، گلستان، فاس، اردبیل، خراسان شمالی و خراسان جنوبی است.
امسال حدود ۹۸ هزار و ۸۱۰ هکتار کشت پنبه انجام شده که در مقایسه با سال گذشته حدود ۱۰ درصد رشد داریم و پیش بینی می شود وضعیت محصول نیز در مزارع نسبت به سال گذشته بهتر باشد و بیش از ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار افزایش محصول خواهیم داشت.
در واقع پیش بینی می شود از مجموع زراعت انجام شده ۲۷۰ هزار تن «وش پنبه» حاصل شود که در مقایسه با تولید ۲۲۸ هزار تن سال گذشته یک رشد حدود ۲۰ درصدی در تولید وش پنبه خواهیم بود.
پیش بینی می شود از مجموع زراعت انجام شده ۲۷۰ هزار تن «وش پنبه» حاصل شود که در مقایسه با تولید ۲۲۸ هزار تن سال گذشته یک رشد حدود ۲۰ درصدی در تولید وش پنبه خواهیم بود
*چه عواملی موجب افزایش تولید شده است؟
نیمی از این افزایش تولید حاصل افزایش سطح کشت است و نیمی دیگر حاصل بهبود عملکرد در واحد سطح است. به عبارت دیگر استفاده از بذرهای اصلاح شده امسال بیشتر شد. از سوی دیگر سایت های الگویی تغذیه را امسال وسیع تر انجام دادیم به طوری که حدود ۱۰۰ نقطه پنبه کاری کشور به عنوان سایت های الگویی تغذیه گیاهی و مدیریت بهینه مصرف کودها انجام دادیم که کشاورزان را ترویج به مصرف بهینه کود کنند.
مساله بعدی بحث کنترل آفات است که امسال بهینه بود و حدود ۸ آفت را در شبکه پایش عوامل خسارت زا، تحت کنترل داشتیم.
*چالش های پنبه کاران امسال چه مواردی بوده است؟
مشکل اصلی موضوع برداشت پنبه است که هم به واسطه سطح افزایش پیدا می کند و هم به واسطه اینکه تولید افزایش یافته و کمبودهای کارگر که وجود دارد زمان برداشت را طولانی کرده است.
در حقیقت برداشت پنبه در استان های شمالی از ابتدای شهریور و در برخی استان های خشک از اوایل آبان شروع می شود و قائدتا باید برداشت تا اواخر فصل پاییز به اتمام برسد. اما امسال به واسطه کمبود کارگر و کمبود ماشین های برداشت تا اواخر زمستان هم طول می کشد. البته در مناطق پرباران محصول پنبه فورا جمع می شود تا از نظر کیفت افت نکند اما در مناطق خشک مطمئنا طولانی مدت می شود.
مشکل اصلی پنبه کاران، موضوع برداشت پنبه است که هم به واسطه سطح افزایش پیدا می کند و هم به واسطه اینکه تولید افزایش یافته و کمبودهای کارگر که وجود دارد زمان برداشت را طولانی کرده است
*در حال حاضر میزان مصرف داخلی چقدر است و آیا واردات پنبه نیز داریم یا خیر؟
مطمئنا می دانید که محصول وش پنبه در کارخانجات داخلی تبدیل به الیاف پنبه می شود که مورد استفاده صنایع ریسندگی است. ۳۰ درصد از وش پنبه تولیدی در داخل کشور، به الیاف تبدیل می شود و آنچه از خارج وارد می شود فقط الیاف است و به هیچ وجه وش پنبه وارد کشور نمی شود. لذا این ۲۷۰ هزار تن وش تولیدی ما تبدیل به ۸۱ هزار تن الیاف پنیه مورد نیاز صنایع نساجی می شود.
گفتنی است کشور چند سالی است که حدود ۱۲۰ هزار تن الیاف پنبه برای صنایع ریسندگی نیاز دارد و مابقی آن از طریق واردات تامین می شود.
*با توجه به اینکه بحث پنبه تراریخته از جمله مسائل چالش برانگیز در این صنعت است، آیا در کشور پنبه تراریخته کشت و یا وارد می شود یا خیر؟
کشت محصولات تراریخته در کشور ممنوع است و پنبه نیز از این امر مستثنی نیست و در نتیجه در کشور هیچگونه کشت پنبه تراریخته ای انجام نمی شود. مگر موسسات تحقیقاتی مثل موسسه بیوتکنولوژی کشاورزی که قانونا اجازه دارد کارهای تحقیقاتی را انجام دهد. بنابراین ممکن است به صورت بسیار محدود و در حوزه تحقیقات شان کشت پنبه تراریخته انجام بدهند.
۳۰ درصد از وش پنبه تولیدی در داخل کشور، به الیاف تبدیل می شود و آنچه از خارج وارد می شود فقط الیاف است و به هیچ وجه وش پنبه وارد کشور نمی شود
*کشت پنبه تراریخته به صورت محدود و در قالب تحقیقات چقدر می تواند خطرناک باشد؟
بنده تخصص این حوزه را ندارم اما تا جایی که می دانم هر آزمایش تحقیقاتی ممکن است خطراتی داشته باشد که محققین مربوطه این خطرات را لحاظ می کنند و به حداقل می رسانند. از سوی دیگر در حوزه تراریخته در زراعت عنوان می شود که پنبه جزو محصولاتی است که کمترین احتمال خطر را دارد، اما با این حال هر کار تحقیقاتی ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد.
*با این تفاسیر کیفیت پنبه ایرانی در مقایسه با محصول خارجی چگونه است؟
ما در کیفیت الیاف پنبه ای داخلی و خارجی هر ساله آزمایشاتی انجام می دهیم که بر اساس این بررسی ها به این نتیجه رسیده ایم که چندان تفاوتی در کیفیت الیاف خارجی و داخلی وجود ندارد.
ضمن اینکه ممکن است خارجی ها پنبه های خوبی به ما ندهند به عنوان مثال ما نمونه های وارداتی حتی از کشور استرالیا که جزو پیشرفته ترین ها در محصول پنبه است، دیده ایم که کیفیت پایینی داشته است.
لازم به ذکر است که تنها عاملی که ممکن است بین پنبه های ایرانی و خارجی تفاوت کیفیت ایجاد کند بحث الیاف بیگانه و یا الیاف پلاستیکی است. در واقع چون در ایران برداشت دستی صورت می گیرد و در کیسه های پلاستیکی حمل و جابجا می شود و با نخ های پلاستیکی ممکن است بسته بندی شود احتمال وجود الیاف بیگانه تا حدودی در کشور ما بیشتر است. اگرچه این الیاف پلاستیکی نباید در صنایع نساجی وارد شود.
به عبارت دیگر پنبه های وارداتی اکثرا به صورت ماشینی و با کمباین صورت می گیرد و در نتیجه نیازی به کیسه، نخ و پلاستیک ندارد. لذا از این نظر ممکن است پنبه های خارجی عاری از الیاف بیگانه باشند. پس می توان گفت تفاوت کیفیت پنبه ایرانی و خارجی به دلیل برداشت دستی و ماشینی است.
تفاوت کیفیت پنبه ایرانی و خارجی به دلیل برداشت دستی و ماشینی است
*آیا ما در کشور تولید روغن پنبه دانه نیز داریم یا خیر؟
تولید روغن پنبه دانه در ایران بسیار کم صورت می گیرد چون کارخانجات روغن کشی معمولا از سایر دانه ها استفاده می کنند. بنابراین پنبه دانه غالبا به صورت مستقیم مورد مصرف خوراک دام به ویژه برای گاوهای شیری قرار می گیرد.
البته اخیرا ۲ کارخانه روغن کشی در کشور شروع به روغن کشی از محصول پنبه دانه کرده اند که این امر برای کشاورزان خبر خوبی است. چون هر چقدر بتوانیم از ارزش افزوده های پنبه بیشتر استفاده کنیم به تبع ارزش پنبه بالاتر می رود و می توان با قیمت بهتری از کشاورزان خریداری شود.
*الان در کشور چند محصول از محصول پنبه تولید و استخراج می شود؟
پنبه ای که کشاورزان تهیه می کند و به کارخانه پنبه پاک کنی می رود به سه قسمت تبدیل می شود؛ یکی الیاف پنبه که مورد استفاده در صنایع نساجی برای تولید نخ است، دیگری مقداری مواد خارجی است و بخش سوم نیز پنبه دانه است که می تواند در صنایع روغن کشی مجددا به ۳ محصول «روغن خوراکی، لینتر یا کرک هایی که در صنایع نظامی بکار می رود و در صد زیادی کنجاله خوراک دام» تبدیل شود.
